Hướng dẫn đầy đủ về Screenshot và Screen Recording trên Windows

Giới thiệu về Screenshot và Screen Recording

Chụp ảnh màn hình (Screenshot) và quay màn hình (Screen Recording) là hai kỹ năng cơ bản nhưng vô cùng hữu ích trong thời đại số hóa ngày nay. Dù bạn đang làm việc trong lĩnh vực IT, thiết kế, giáo dục hay đơn giản là muốn lưu lại một khoảnh khắc trên màn hình máy tính, những kỹ năng này đều trở nên thiết yếu.

Trên hệ điều hành Windows, có nhiều cách để thực hiện các tác vụ này - từ những tính năng có sẵn cho đến các công cụ bên thứ ba với tính năng nâng cao. Bài viết này sẽ hướng dẫn bạn chi tiết về cách chụp ảnh màn hình và quay màn hình trên Windows một cách hiệu quả nhất.

Phần 1: Chụp ảnh màn hình (Screenshot) trên Windows

1. Các tính năng có sẵn trong Windows

a. Phím Print Screen (PrtScn)

Phím Print Screen (thường viết tắt là PrtScn) là phương pháp truyền thống nhất để chụp màn hình trên Windows:

• Chụp toàn bộ màn hình: Nhấn phím PrtScn để sao chép hình ảnh toàn màn hình vào clipboard.
• Chụp cửa sổ đang hoạt động: Nhấn tổ hợp phím Alt + PrtScn để chụp chỉ cửa sổ đang active.

Sau khi chụp, bạn cần dán (paste) hình ảnh vào một ứng dụng chỉnh sửa ảnh như Paint, Photoshop, hoặc ngay cả Microsoft Word để lưu lại.

Mẹo: Trên một số laptop, bạn có thể cần nhấn tổ hợp phím Fn + PrtScn để kích hoạt chức năng này.

b. Windows + Print Screen

Tổ hợp phím Windows + PrtScn giúp chụp toàn màn hình và tự động lưu file vào thư mục Pictures\Screenshots mà không cần phải paste vào ứng dụng khác.

c. Windows + Shift + S (Snip & Sketch)

Từ Windows 10 trở đi, Microsoft đã bổ sung công cụ Snip & Sketch với tổ hợp phím Windows + Shift + S. Khi sử dụng tổ hợp này:

1. Màn hình sẽ mờ đi
2. Một menu nhỏ xuất hiện ở trên cùng cho phép bạn chọn kiểu chụp:
   • Rectangular Snip (chụp vùng hình chữ nhật)
   • Freeform Snip (chụp tự do)
   • Window Snip (chụp một cửa sổ cụ thể)
   • Fullscreen Snip (chụp toàn màn hình)

Hình ảnh sau khi chụp sẽ được sao chép vào clipboard, đồng thời một thông báo xuất hiện cho phép bạn chỉnh sửa, chia sẻ hoặc lưu ảnh.

d. Snipping Tool

Snipping Tool là công cụ có sẵn từ Windows Vista, cho phép chụp màn hình với nhiều tùy chọn:

1. Mở Snipping Tool qua Start Menu hoặc tìm kiếm
2. Chọn "New" hoặc tổ hợp phím Ctrl + N
3. Chọn kiểu chụp (Free-form, Rectangular, Window hoặc Full-screen)
4. Chọn vùng cần chụp
5. Chỉnh sửa và lưu ảnh

Microsoft đang dần thay thế Snipping Tool bằng Snip & Sketch, nhưng công cụ này vẫn có mặt trong các phiên bản Windows hiện tại.

Mẹo:

• Hình ảnh sau khi chụp sẽ được sao chép vào clipboard, bạn có thể dán vào bất kỳ ứng dụng nào để lưu.
• Nên ghim Snipping Tool vào Taskbar hoặc Start Menu để truy cập nhanh hơn.

2. Công cụ chụp màn hình bên thứ ba

a. Lightshot

Lightshot là một công cụ miễn phí, nhẹ và dễ sử dụng:

• Cho phép chụp vùng tùy chỉnh
• Chỉnh sửa nhanh với các công cụ vẽ, highlight
• Dễ dàng chia sẻ online hoặc lưu vào máy
• Thay thế chức năng mặc định của phím PrtScn

Download: Lightshot Official Website

b. Greenshot

Greenshot là một công cụ mã nguồn mở mạnh mẽ:

• Chụp toàn màn hình, cửa sổ, vùng chọn hoặc trang web
• Chỉnh sửa với các công cụ highlight, text, mũi tên
• Xuất file dưới nhiều định dạng
• Tích hợp với Microsoft Office, Jira, Confluence

Download: Greenshot Official Website

c. ShareX

ShareX là công cụ mã nguồn mở đa năng với nhiều tính năng nâng cao:

• Nhiều chế độ capture khác nhau
• Tự động upload lên hơn 80 dịch vụ hosting
• Quay màn hình (Screen Recording)
• Nhận dạng văn bản (OCR)
• Workflow tự động hóa

Download: ShareX on GitHub

d. Snagit

Snagit là giải pháp thương mại cao cấp:

• Chụp màn hình chất lượng cao
• Quay video màn hình
• Trích xuất văn bản từ ảnh
• Tạo GIF
• Nhiều template chuyên nghiệp

Download: Snagit by TechSmith

3. Chụp màn hình trên Windows 11

Windows 11 đã cải tiến tính năng chụp màn hình với:

• Snipping Tool được thiết kế lại (kết hợp giữa Snipping Tool cũ và Snip & Sketch)
• Thêm tính năng quay màn hình trong Snipping Tool
• Giao diện người dùng hiện đại hơn

Để mở Snipping Tool trên Windows 11, bạn có thể:

• Sử dụng tổ hợp phím Windows + Shift + S
• Tìm kiếm "Snipping Tool" trong Start menu
• Sử dụng phím PrtScn (nếu đã cấu hình trong Settings)

Phần 2: Quay màn hình (Screen Recording) trên Windows

1. Công cụ native trong Windows

a. Xbox Game Bar

Mặc dù được thiết kế cho game thủ, Xbox Game Bar là công cụ quay màn hình có sẵn trong Windows 10 và 11:

1. Mở Xbox Game Bar bằng tổ hợp phím Windows + G
2. Nhấn nút "Record" trong widget Capture hoặc sử dụng phím tắt Windows + Alt + R
3. Video được lưu tự động vào thư mục Videos\Captures

Ưu điểm:

• Có sẵn trong Windows
• Dễ sử dụng, giao diện đơn giản
• Hỗ trợ mic để ghi âm giọng nói

Hạn chế:

• Chỉ quay được cửa sổ ứng dụng, không quay được desktop
• Tùy chọn hạn chế
• Không thích hợp cho nhu cầu chuyên nghiệp

b. PowerPoint Screen Recording

Ít người biết rằng Microsoft PowerPoint cũng có tính năng quay màn hình:

1. Mở PowerPoint và tạo slide mới
2. Chọn tab Insert > Screen Recording
3. Chọn vùng cần quay và nhấn Record
4. Khi hoàn tất, nhấn Windows + Shift + Q để dừng
5. Xuất video từ PowerPoint

Ưu điểm:

• Không cần cài thêm phần mềm nếu đã có Office
• Có thể quay một phần màn hình tùy chọn
• Dễ tích hợp vào bài thuyết trình

Hạn chế:

• Chất lượng video và tùy chọn hạn chế
• Không phù hợp cho các video dài

2. Công cụ Screen Recording bên thứ ba

a. OBS Studio (Open Broadcaster Software)

OBS Studio là phần mềm mã nguồn mở chuyên nghiệp được sử dụng rộng rãi:

• Quay màn hình với chất lượng cao
• Stream trực tiếp lên các nền tảng
• Hỗ trợ nhiều nguồn đầu vào (webcam, mic, ảnh...)
• Tùy chỉnh scene, transition
• Hoàn toàn miễn phí

Download: OBS Studio

b. ShareX

Như đã đề cập ở phần Screenshot, ShareX cũng hỗ trợ quay video màn hình:

• Quay toàn màn hình hoặc vùng tùy chọn
• Xuất file dưới nhiều định dạng (MP4, GIF...)
• Tự động upload
• Nhiều tùy chọn nâng cao

Download: ShareX

c. Camtasia

Camtasia là công cụ thương mại cao cấp chuyên về quay và chỉnh sửa video:

• Quay màn hình chất lượng cao
• Chỉnh sửa video chuyên nghiệp
• Nhiều hiệu ứng, transition
• Thư viện assets phong phú
• Xuất video với nhiều preset

Download: Camtasia by TechSmith

d. Bandicam

Bandicam là công cụ quay màn hình phổ biến với nhiều tính năng:

• Quay với chất lượng cao (lên đến 4K)
• Tối ưu tài nguyên hệ thống
• Nhiều chế độ quay (game, screen, device)
• Real-time drawing trong khi quay
• Hỗ trợ scheduling

Download: Bandicam

e. ScreenRec

ScreenRec là một giải pháp miễn phí, nhẹ và dễ sử dụng:

• Quay màn hình và webcam đồng thời
• Chia sẻ video thông qua link bảo mật
• Lưu trữ đám mây miễn phí
• Không giới hạn thời gian quay

Download: ScreenRec

Phần 3: Các tips và best practices

1. Chọn công cụ phù hợp với nhu cầu

2. Tips cho Screenshot hiệu quả

• Sử dụng phím tắt: Ghi nhớ các phím tắt phổ biến để thao tác nhanh
• Chỉ chụp vùng cần thiết: Tránh chụp toàn màn hình khi chỉ cần một phần nhỏ
• Đặt tên file có hệ thống: Đặt tên theo quy tắc date-feature-version để dễ quản lý
• Highlight thông tin quan trọng: Sử dụng công cụ vẽ để nhấn mạnh điểm chính
• Che thông tin nhạy cảm: Làm mờ hoặc che các dữ liệu cá nhân, mật khẩu trước khi chia sẻ

3. Tips cho Screen Recording chất lượng cao

• Lên kịch bản trước: Chuẩn bị nội dung trước khi bắt đầu quay để tránh lỗi
• Kiểm tra âm thanh: Test mic và âm thanh hệ thống trước khi quay chính thức
• Tối ưu màn hình: Đóng các ứng dụng không liên quan, tắt thông báo
• Điều chỉnh độ phân giải: Chọn độ phân giải phù hợp với mục đích sử dụng
• Sử dụng phím tắt: Học các phím tắt để khởi động/dừng recording mà không hiện trong video
• Chỉnh sửa sau quay: Cắt bỏ phần thừa, thêm hiệu ứng để video chuyên nghiệp hơn

4. Lưu ý về pháp lý và quyền riêng tư

• Không chụp/quay thông tin nhạy cảm của người khác
• Xin phép khi chụp/quay có hình ảnh, thông tin của người khác
• Tuân thủ chính sách của công ty về việc chia sẻ thông tin nội bộ
• Cẩn trọng với thông tin bản quyền khi chụp/quay màn hình

Kết luận

Chụp ảnh màn hình (Screenshot) và quay màn hình (Screen Recording) là những kỹ năng thiết yếu trong môi trường làm việc hiện đại. Windows cung cấp nhiều công cụ native đủ dùng cho nhu cầu cơ bản, trong khi các công cụ bên thứ ba mở rộng khả năng với nhiều tính năng chuyên nghiệp.

Việc lựa chọn công cụ phù hợp phụ thuộc vào nhu cầu cụ thể và tần suất sử dụng. Các phương pháp native như Windows + Shift + S hay Xbox Game Bar là lựa chọn tuyệt vời cho nhu cầu đơn giản. Với những công việc chuyên nghiệp hơn, ShareX, OBS Studio hay Camtasia sẽ là những giải pháp toàn diện.

Dù sử dụng công cụ nào, việc nắm vững các kỹ năng này chắc chắn sẽ giúp bạn nâng cao hiệu quả làm việc, truyền đạt thông tin tốt hơn và tiết kiệm thời gian trong công việc hàng ngày.

Câu hỏi thường gặp (FAQ)

Q1: Làm thế nào để chụp một cửa sổ cụ thể mà không cần chụp toàn màn hình?
A: Sử dụng Alt + PrtScn để chụp cửa sổ đang active, hoặc dùng Windows + Shift + S và chọn chế độ Window Snip.

Q2: File screenshot được lưu ở đâu khi sử dụng Windows + PrtScn?
A: Mặc định, các file được lưu trong thư mục Pictures\Screenshots trong thư mục người dùng.

Q3: Có thể quay màn hình kèm webcam trên Windows không?
A: Có, các công cụ như OBS Studio, Camtasia, ShareX đều hỗ trợ quay màn hình kèm webcam cùng lúc.

Q4: Làm sao để giảm kích thước file khi quay màn hình dài?
A: Điều chỉnh độ phân giải thấp hơn, giảm framerate hoặc sử dụng codec nén như H.265 sẽ giúp giảm kích thước file.

Q5: Có thể chỉnh sửa screenshot trực tiếp mà không cần phần mềm bên ngoài không?
A: Có, khi sử dụng Snip & Sketch hoặc Snipping Tool mới trên Windows 10/11, bạn có thể chỉnh sửa cơ bản như vẽ, highlight, cắt trước khi lưu.